Milli Muharip Uçak (MMU), F-35'in Yerini Tutar Mı?

Bildiğiniz üzere Türkiye kendi milli ve yerli uçağını geliştirmek için MMU (Milli Muharebe Uçağı) projesini 2010'da başlattı. Türkiye'nin S-400 siparişi ve son olarak da S-400'leri Türkiye'ye getirmesi ile ABD Türkiye'yi F-35 programından çıkartma süreci de başlamış oldu [1]. Bu durumda, F-35'in Türkiye'ye gelmeyeceğini varsayarsak MMU projesi daha da önem kazandı.

TUSAŞ yetkilileri ile MMU hakkında IDEF 2019'da yaptığımız sohbette MMU projesi için gerekli tüm teknik kaynağa ,bilgi birikimine, altyapıya ve insan kaynağına sahip olduklarını belirttiler. Bu her ne kadar bizleri umutlandırsa da yüzyıldır savaş uçağı üreten ABD'nin ve müttefik ülkelerin F-35 projesindeki bütçe ve takvim fiyaskosu [2] [3] [4], buna ilaveten eğer doğru ise devam eden bazı teknik sıkıntıları göz önüne aldığımızda MMU projesi ile ne kadar zorlu bir yükün altına girdiğimiz görülebilir. Ancak bu yazının konusu bu değil. Konu şu: TF-X F-35'in yerini tutar mı?

Fotoğraf: https://www.tai.com.tr/urun/milli-muharip-ucak

F-35 Kısa Bilgi

F-35 2040'lı yıllarda dünyanın en önde gelen avcı uçağı olması için tasarlanmıştır. F-35 tasarlanırken istenilen özellikler ise şunlar olmuştur: Geçmişteki avcılardan dört kat daha fazla etkili havadan havaya mücadele, sekiz kat daha etkili karaya saldırı, üç kat daha etkili stratejik keşif ve hava savunması. Bu yeteneklerin eski uçaklardan daha küçük ayak izi (radar izi) ve daha uzun menzille yerine getirmesi beklenmektedir [5].

Fotoğraf: https://www.af.mil/About-Us/Fact-Sheets/Display/Article/478441/f-35a-lightning-ii/

TF-X Kısa Bilgi

TUSAŞ MMU (Milli Muharip Uçağı) veya TAI TF-X (Turkish Fighter X), TUSAŞ tarafından geliştirilen ve Türkiye'nin 2020'li yılların sonunda seri üretim aşamasına getirmeyi planladığı 5. nesil jet savaş uçağı projesidir.

Savunma Sanayii İcra Komitesi’nin (SSİK) Aralık 2010 tarihindeki toplantısında; Hava K.K.lığının 2020’li yıllardan sonraki jet eğitim uçağı ve savaş uçağı ihtiyacının ulusal olanaklarla geliştirilme projesi olarak ilk aşamada kavramsal tasarım yapılması için TUSAŞ ile sözleşme görüşmelerine başlanmasına karar verilmiştir.

SSİK, maliyeti yüksek olmasına karşın, boyu diğerlerinden daha uzun olan, daha fazla silah yükü taşıyabilen, daha yüksek hızlara ve menzile ulaşabilen çift motorlu modelin tercih edilmesi gerektiğini belirtmiştir.

5. Nesil savaş uçakları sınıfında, sahip olacağı aviyoniklerle ve radar dalgalarını sönümleme özelliğine sahip kompozit malzemelerden üretilecek, radarda düşük görünürlüğü olan bir gövde tasarımına sahip olması amaçlanan TF-X'in 2011 yılı itibarıyla TUSAŞ tarafından kavramsal tasarım aşaması başlatılmış olup kavramsal tasarım çalışmaları Eylül 2013'te tamamlanmıştır.

TF-X Ortaklıklar

Dönemin Birleşik Krallık Başbakanı Theresa May, Ocak 2017'de Türkiye'yi ziyareti sırasında BAE ve TUSAŞ yetkilileri, BAE'nin uçakları geliştirme konusunda yardım sağlaması için yaklaşık 100 milyon sterlin tutarında bir anlaşma imzalamıştır [6].

TUSAŞ İsveç'in Saab AB şirketi ile bir anlaşma imzaladı. Buna göre Saab AB, Türkiye'nin TF-X programı için teknolojik tasarım yardımı sağlayacak ve TUSAŞ'ın Saab AB'nin savaş uçağı tasarım birimini satın alma seçeneğine sahip olacaktır.

Aralık 2015'te, Türkiye'nin Savunma Sanayii Başkanlığı (SSB), Birleşik Krallık kuruluşu BAE Systems'i motor üretimi için seçtiğini açıkladı. Aynı gün Rolls-Royce, Türkiye'ye EJ200 motoru teknoloji transferi ve MMU programı için bir türevinin ortak geliştirilmesi teklifinde bulundu [6].

TF-X Alt Sistemler

ASELSAN, MMU programı için galyum nitrür (GaN) teknolojisini kullanacak son derece gelişmiş bir AESA radarı geliştirilmesi üzerinde çalışmaktadır [7].

MMU projesinde ASELSAN tarafından geliştirilmiş olan radar ikaz alıcısı, füze ikaz sistemi, lazer ikaz sistemi, chaff ve flair atımı ve sayısal radyo frekans hafızası tabanlı yayın aldatma ve karıştırma sistemi kullanılması planlanmaktadır [7].

TUSAŞ Genel Müdürü Temel Kotil 2019 Paris havacılık fuarında yaptığı açıklamada MMU prototiplerinde General Electric F110 motorunun kullanılacağını açıkladı. Bu motorlar hali hazırda F-16'larda kullanılmaktadır. Ayrıca yerli motorun da geliştirilme çalışmalarının devam ettiğini açıklamıştır [8].

F-35 ile TF-X Karşılaştırma

TF-X’in F-35’e göre ciddi menzil dezavantajına sahip olduğu görünüyor. Ancak motor gücü ve hız konusunda geri kalır yönü yok.

	TF-X [7]	F-35A [9]
Kanat Açıklığı	14 m	10.7 m
Boy	21 m	15.7 m
Yükseklik	6 m	4.38 m
İtki	2x27.000 lb	43000 lb
Motor	F110	F135-PW-100
Maksimum Uçuş İrtifası	55.000 ft	50,000 ft
Maksimum Hız	1,8 Mach	1.6 Mach
Menzil	500 mil	1,350 mil

Sonuç

TF-X Türkiye’nin yapacağı ilk avcı savaş olacağı için, teknolojik zorluklar hem yurtdışına verilen beyin göçü hem olası ABD ambargosu ile daha da derinleşmektedir. Ancak, bu uçağın Türkiye’nin askeri teknolojilerde dışa bağımlılığını kırmada tüm projeler içerisinde çok önemli bir aşama olacağını da belirtmek gerek. Eğer, SSB ve TSK bu projenin arkasında tüm politik ve ekonomik engellemelere karşın durursa, Türkiye F-35 muadili olmasa da kendi ihtiyaçlarını karşılayan bir uçağa kavuşmuş olacaktır.

Kaynakça

[1]	«Turkey officially kicked out of F-35 program, costing US half a billion dollars,» [Çevrimiçi]. Available: https://www.defensenews.com/air/2019/07/17/turkey-officially-kicked-out-of-f-35-program/.
[2]	«Too big to fail: With millions invested, the F-35 is here to stay,» [Çevrimiçi]. Available: https://www.opensecrets.org/news/2019/04/too-big-to-fail-with-millions-invested-the-f-35/.
[3]	«The Pentagon is battling the clock to fix serious, unreported F-35 problems,» [Çevrimiçi]. Available: https://www.defensenews.com/air/2019/06/12/the-pentagon-is-battling-the-clock-to-fix-serious-unreported-f-35-problems/.
[4]	«Lockheed's F-35 Parts Often Aren't Ready to Use, Watchdog Finds,» [Çevrimiçi]. Available: https://www.bloomberg.com/news/articles/2019-06-17/lockheed-s-f-35-parts-often-aren-t-ready-to-use-watchdog-finds.
[5]	«Lockheed Martin F-35 Lightning II,» [Çevrimiçi]. Available: https://tr.wikipedia.org/wiki/Lockheed_Martin_F-35_Lightning_II.
[6]	«TAI TF-X,» [Çevrimiçi]. Available: http://www.wikizero.biz/index.php?q=aHR0cHM6Ly90ci53aWtpcGVkaWEub3JnL3dpa2kvVEFJX1RGLVg.
[7]	«Milli Muharip Uçak – TF-X Projesi,» [Çevrimiçi]. Available: http://savunmasanayi.org/milli-savas-ucagi-projesi/.
[8]	«Turkish Aerospace’s new TF-X fighter displayed at Paris Air Show,» [Çevrimiçi]. Available: https://www.aerotime.aero/parisaishow/22752-turkish-aerospace-s-new-tf-x-fighter-displayed-at-paris-air-show.
[9]	«F-35A Lightning II,» [Çevrimiçi]. Available: https://www.af.mil/About-Us/Fact-Sheets/Display/Article/478441/f-35a-lightning-ii/.