Geometri, eski terimle Hendese, eğitimde önemli bir yer tutttuğu halde terim düzeni çok karmaşıktı. Arapça ve Farsça okul programından kaldırılmış, fakat Arapça üzerine kurulmuş olan terimler kalmıştı. Örneğin, "müselles-i mütesaviyül adla" yı çözümlemeli olarak hangi öğrenci anlayabilirdi? Müselles'in kökü selase; mütesavi'nin kökü siva; adla'nın tekili dil'dir. Eğitimde bir gerçek var: Anlayış yolunun açık olması için öğretilen içerikte bir ipucu bulunması gerekir. Müselles-i mütesaviyül adla bu nitelikte değildi. Gazi Mustafa Kemal Atatürk, öğrencilerdeki bu anlayış yolunun tıkanıklığını açmak için bu terimi "eşkenar üçgen"e çevirdi.
Geometri kitabında "boyut, uzay, yüzey, düzey, çağ, yarıçap, kesit, yay, çember, teğet, açı, açıortay, taban, eğik, yatay, düşey, dikey üçgen, dörtgen, beşgen, eşkenar, ikizkenar, paralelkenar, yamuk, artı, eksi, çarpı, bölü, eşit, toplam, oran, orantı, türev, alan" gibi terimler hep bu amaçla Gazi Mustafa Kemal Atatürk ile birlikte bir ekip tarafından türetilip konmuştur.
Gazi Mustafa Kemal Atatürk eleştirileri daima memnunlukla karşılamış ve ortaya koyulan yeni sözcük ve terimlere deneme hakkı tanıdığını belirtmiştir. Amacı daima daya uyguna doğru ilerlemekti; önerilen değişiklikleri haklı görünce hemen benimserdi. Bazı terimler bugün kullanıştan çıkmış yerlerini daha uygunlara bırakmış olabilir. Örneğin tümey açı yerine tümler açı ya da bütey açı yerine bütünler açı'da olduğu gibi. Gazi Mustafa Kemal Atatürk ilke adamı olduğu için bunları görerek sevinmekteydi, yeter ki ortaya koyduğu ilke sarsılmasın ve yine "zaviyetan-ı mütekabiletan-ı dahiletan" (iç ters açılar) gibi terimlere dönülmesin.
Bu kitap başka önemli bir gerçeği de tanımlamaktadır. Atatürk, III. Türk Dil Kurultayı'nda bir "dil felsefesi kuramı" olarak Güneş Dil Teorisi'ni ortaya koydu. Kimi çevreler bunu Osmanlıca'ya geri dönüş olarak değerlendirdi. Eğer bu sanı doğru olsaydı Atatürk kurultaydan sonra yazdığı bu kitapta Türkçe terimler yerine Osmanlıca terimler ile devam ederdi. Oysa bu kitapta Türkçe'ye dönüşten taviz verilmediğini görüyoruz.
Geometri kitabında "boyut, uzay, yüzey, düzey, çağ, yarıçap, kesit, yay, çember, teğet, açı, açıortay, taban, eğik, yatay, düşey, dikey üçgen, dörtgen, beşgen, eşkenar, ikizkenar, paralelkenar, yamuk, artı, eksi, çarpı, bölü, eşit, toplam, oran, orantı, türev, alan" gibi terimler hep bu amaçla Gazi Mustafa Kemal Atatürk ile birlikte bir ekip tarafından türetilip konmuştur.
Gazi Mustafa Kemal Atatürk eleştirileri daima memnunlukla karşılamış ve ortaya koyulan yeni sözcük ve terimlere deneme hakkı tanıdığını belirtmiştir. Amacı daima daya uyguna doğru ilerlemekti; önerilen değişiklikleri haklı görünce hemen benimserdi. Bazı terimler bugün kullanıştan çıkmış yerlerini daha uygunlara bırakmış olabilir. Örneğin tümey açı yerine tümler açı ya da bütey açı yerine bütünler açı'da olduğu gibi. Gazi Mustafa Kemal Atatürk ilke adamı olduğu için bunları görerek sevinmekteydi, yeter ki ortaya koyduğu ilke sarsılmasın ve yine "zaviyetan-ı mütekabiletan-ı dahiletan" (iç ters açılar) gibi terimlere dönülmesin.
Bu kitap başka önemli bir gerçeği de tanımlamaktadır. Atatürk, III. Türk Dil Kurultayı'nda bir "dil felsefesi kuramı" olarak Güneş Dil Teorisi'ni ortaya koydu. Kimi çevreler bunu Osmanlıca'ya geri dönüş olarak değerlendirdi. Eğer bu sanı doğru olsaydı Atatürk kurultaydan sonra yazdığı bu kitapta Türkçe terimler yerine Osmanlıca terimler ile devam ederdi. Oysa bu kitapta Türkçe'ye dönüşten taviz verilmediğini görüyoruz.
Anahtar Kelimeler: Mustafa Kemal Atatürk ve Geometri, Türkçe geometri terimlerini kim icat etti, geometri ve atatürk, matematik ve atatürk, atatürk'ün bilime verdiği önem, atatürk kaç kitap okudu, atatürk hangi kitapları yazdı, atatürk ve bilim, atatürk ve matematik, atatürk bilim adamı mıydı, atatürk ve kitap sevgisi, atatürk osmanlıca terimleri nasıl türkçeleştirdi, atatürk ve dilde sadeleşme, atatürk'ün bilim adamlarına verdiği önem, atatürk neden kitap yazdı
Yorumlar
Yorum Gönder
Lütfen hakaret, küfür ve incitici sözler kullanmayın.