Rusya'nın 5. Nesil Savaş Uçağı: Su-57

Geçen haftaya Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın Rusya ziyareti ve bu ziyarette Su-57 uçağı satın alınması gündeme damga vurdu. Savunma sanayi konusunda uzman olanların Su-57 konusunda negatif ve pozitif yorumlarını okuduk. Uçağın teknik özellikleri bir yana, stratejik olarak böyle bir uçağa sahip olmanın getireceği zorluklar ve kolaylıklar ayrı bir yazının konusu. Bu yazıda uçağın teknik özellikleri kısaca anlatılacaktır.

Geliştirme Süreci
Su-57, PAK-FA projesi kapsamında geliştirilen ve bugüne kadar T-50-1'den T-50-11'e kadar 11 farklı prototip üretilen uçağın resmi tanımıdır. Rusya, ABD'nin Gelişmiş Taktik Uçak programına cevaben radar kesit alanı düşük uçaklar üzerinde araştırmalar yaptı ve Mig-1.44 ve S-37 gibi uçakları geliştirdi.

Su-57 projesinde geliştirme süreci proje takvimini aşmıştır. Savunma bültenlerinde, gecikmelerin nedenleri tipik olarak boşa harcanan para, yaptırımlar veya başka analitik analizler yapılmaktadır. PAK-FA projesinin bu sorunlardan muzdarip olduğuna dair hiçbir kanıt yoktur. Daha basit bir neden, 5. nesil bir uçağı geliştirmenin zorlukları olabilir: AESA radarı, radar kesit alanı azaltılmış gövde, motor, uçuş kontrol sistemi vb.

Operasyonel Konsept (Con-Ops)
Su-57 tasarım felsefesi ve amacı yanlış anlaşılan bir uçaktır. Su-57'de, radar kesiti alanını azaltmak ve yüksek manevra kabiliyetine sahip bir hava üstünlüğü savaşçısı oluşturmak arasında ödünleşim yapılmış ve sonucunda yüksek hızlarda ve farklı irtifalarda mükemmel performansa sahip bir uçak tasarlanmasına ve üretilmesine karar verilmiştir.

Su-57'nin ABD'nin F-22 / F-35 uçakları ile rekabet etmesi amaçlanmamıştır, ancak duruma bağlı olarak bazı alanlarda karşılaştırılabilir. Bu uçak ile tümleşik hava savunma sistemlerine nüfuz etmek, derin saldırı görevlerinde bulunmak veya düşman hava savunma sistemlerinde taarruz yapmak amaçlanmamaktadır. Bu uçağın, Rus hava savunmasına girebilecek radar kesit alanı düşük uçaklara (F22, F-35) karşı engelleme faaliyetinde kullanılacağı varsayılabilir.

Su-57, yeni nesil Rus stand-off füzelerini taşıyabilir ve AWACS gibi yüksek öneme sahip hava varlıklarının yakalanmasında rol oynayabilir. Su-57 ile Kh-59MK2 havadan yüzeye standoff füze atış testleri gerçekleştirilmiştir [1].

Maliyet
Su-57'nin temel bileşenleri henüz tamamlanmadığından, birim başına gerçek fiyatı tahmin etmek zordur. Maliyetin uçak başına 35 milyon dolar ve projenin toplamda 2.5 milyar dolarlık bir bütçeye (ilk geliştirme maliyeti) sahip olduğu tahmin ediliyor. Seri üretim sonucunda toplam kaç adet uçak üretileceği belirsiz. Nihai fiyatın 55 milyon ABD doları veya bir F-35'in maliyetinin yaklaşık yarısı kadar olacağı tahmin edilmektedir.

Motor
Halihazırda prototiplerde kullanılan motor İzdeliye 117'dir ve bu motorun performansı Su-57'nin nihai performansı için yetersizdir. İzdeliye 117, şu anda Su-35'te bulunan ve prototiplerde kullanılan motordan türetilen geçici bir motor olup, Su-57 için İzdeliye 30 motorunun geliştirilme faaliyetleri devam etmektedir. Izdeliye 30, Aralık 2017 tarihinden itibaren M.M. Gromov uçuş test merkezinde test edilmektedir.

Radar
Su-57, beş adet aktif elektronik taramalı dizi radar anteni bulunan N036 Byelka radarlarından oluşan SH121 çok fonksiyonlu sistemine sahiptir.

Su-57'nin X bantta üç adet radarı vadır: burunda bir adet, yanlarda iki adet. Ayrıca kanat kenarlarında iki adet L-bant radar da vardır. L-bant radarlar IFF ve elektronik harp için kullanılabilir, muhtemelen radar kesiti alanı düşük uçağı tespit için yeterli güçte değiller [1].

IRST ve DIRCM
Öne monte edilmiş IRST tareti 101KS Atoll, faydalı bir pasif IR sensörü olmasına rağmen, gizemli bir görünüme neden oluyor. IRST tareti radar emici malzeme ile kaplanmış yüzeyi ortaya çıkarmak için geri döner, ancak küre tasarımı düşük radar izi için verimli bir çözüm değildir [2].

Sonuç
Su-57 hafife alınacak bir uçak değil. Kötü giden bir 5. nesil savaş uçağı projesi ise hiç değil. Ruslar kendi tasarım ve harekat gereksinimlerini göz önünde tutarak bu uçağı geliştiriyor. Proje şu an bazı aksaklıklar yaşasa da sonunda işe yarar bir uçak elde edilecek gibi görünüyor. ABD havacılık gücü olarak dünyada oldukça baskın olmasına rağmen, Rusya'nın hava savunmayı farklı gördüğü ve kendi gereksinimlerine dayanarak farklı bir tasarım seçtiği görülüyor.

Bu uçağın Türk Hava Kuvvetleri için uygun olup olmadığı plan, harekat ve strateji dairelerinde çalışan personelin işi olmakla birlikte göz önünde tutulması gereken bazı önemli hususların olduğunu düşünüyoruz: Rusya'dan teknik destek ve parça tedariğinin takvim ve bütçeye etkisi, Hava kuvvetlerinin NATO konsepti ile kurduğu sistemlere Su-57 uçağının adaptasyonunun zorluğu ve diğer teknik, stratejik ve siyasi riskler.

Kaynakça:
[1] https://russianmilitaryanalysis.wordpress.com/2019/05/27/russias-su-57-fighter-program-its-worth-following/
[2] https://www.thedrive.com/the-war-zone/20434/no-the-su-57-isnt-junk-six-features-we-like-on-russias-new-fighter