Azerbaycan Dağlık Karabağ İşgalini Sonlandırabilecek mi?

Dağlık Karabağ bölgesinde Ermeni ve Azeri güçleri arasındaki savaş, yazının yazıldığı sırada devam ediyor. Bununla birlikte, her iki taraf da sosyal medyada olayların kendi versiyonlarını yansıttığı için böyle bir çatışmayı analiz etmek kolay değil.

Kaynak: https://www.aa.com.tr/tr/dunya/azerbaycan-cumhurbaskani-aliyev-madagizde-azerbaycan-bayragi-dikildi/1994574

Çatışma, Azeri kuvvetlerinin hedeflerinin, Ermenistan güçlerinin 1994'de Azerbaycan'dan ele geçirdiği Fuzuli ve Cebrayil ilçelerini geri almak olduğunu gösteriyor. Her iki bölge de Dağlık Karabağ bölgesi içinde değil, hemen yanında. 27 Eylül'de her iki bölgede çok sayıda köyü geri aldığını duyuran Azerbaycan Savunma Bakanlığı, 29 Eylül'de güçlerinin Fuzuli ilçesinin başkenti Fizuli'yi geri almak için savaştığını bildirdi.

Yine de çatışmalar, her iki tarafın da onlarca yıldır sürdürdüğü temas hattı boyunca gerçekleşti. Ermenistan, herhangi bir muharebenin yerini belirtmekten büyük ölçüde kaçındı, sadece Artsakh Savunma Ordusu'nun (Dağlık Karabağ bölgesini savunan güçler) düşman araçlarını imha ettiğini belirtti. Azerbaycan ise daha açık davrandı. Azerbaycan Savunma Bakanlığı Twitter üzerinden Ermeni “Ağdara'daki 5. Dağ Alayı'nın hassas topçu ateşinden sonra ağır kayıplar verdiğini” belirtti. Ağdara veya Ermenistan'a göre adı Martakert olan bölge, Dağlık Karabağ'ın kuzeyinde, Fizuli'den ve oradaki çatışmalardan çok uzakta, dolayısıyla bu durum savaşın kapsamının ne kadar geniş olduğunu gösteriyor.

Kaynak: https://www.star.com.tr/dunya/isgal-altindaki-daglik-karabagda-son-durum-haritasi-haber-1577799/

Geniş anlamda, Azeri kuvvetlerinin operasyonel olarak Türkiye tarafından desteklendiği görülmektedir ve bu da bir dizi haberle doğrulandı. Ermeni komuta ve kontrol unsurlarına ve hava savunma varlıklarına saldırmak ve yok etmek için Bayraktar TB2 insansız hava araçları kullanılmaktadır. Azeri Savunma Bakanlığı tarafından yayınlanan videolar, Bayraktar TB2'nin optik kamersından artık herkes için tanıdık olan görüntüleri gösteriyor. Bununla birlikte, Ermenistan savunma bakanının basın sekreteri, TB2'lerin Türk Hava Kuvvetleri'nin kontrolü altında olduğunu iddia eden bir açıklama yaparak, hava operasyonlarının Erzurum-Kars merkezli Türk Boeing 737 hava erken uyarı (AEW&C) uçağından uzaktan izlendiğini belirtti.

TB2, görünüşe göre Azerbaycan'da da 2020 yılının başlarında İdlib ve Libya'da sahip olduğu caydırıcılık düzeyine sahip. Bu muhtemelen kullanılan saldırı taktiklerinin bir sonucu. Ermeni Savunma Bakanlığı 30 Eylül'de İHA'ların ülkenin hava savunma angajman bölgesinin dışında faaliyet gösterdiğini ve füzelerle uzun menzilli hassas saldırılar gerçekleştirdiğini bildirdi. TB2, lazer hedefleme ve GPS kullanan 14 km menzile sahip MAM-L füzesini kullanabildiğinden, bu iddia mantıklı görünmektedir. MAM-L, Ermenistan’ın 9K33 Osa kara tabanlı hava savunma sistemlerinin angajman menzilinin dışında kalmak için gereken menzili TB2'ye sağlamaktadır.

Kaynak: https://www.a3haber.com/2020/10/01/azerbaycan-ermenistana-ait-hedefleri-vurmayi-surduruyor-saldirilarda-bayraktar-tb2-kullaniliyor/

Azerbaycan'ın TB2'yi Haziran ayında tedarik etme niyetini bildirmesi, Türkiye'nin savaşa müdahalesi iddialarına karşı Türkiye'ye iddiaları inkar için sağlam bir gerekçe sunmaktadır. Ermeni Savunma Bakanlığı Su-25'in Türkiye tarafından düşürüldüğünü iddia etmesine ve Türk F-16'larının Matruni ve Hadrut yerleşimlerine yönelik saldırılara karıştığını iddia etmesine rağmen, Türk F-16'larının varlığı da ispatlanamadı. Nitekim, Türkiye bu iddiaları yalanladı.

Bu iddialar, Türkiye'nin Suriyeli savaşçıların El Hamza ve Sultan Murad silahlı gruplarından savaşa katılmak için Azerbaycan'a geçişine yardım ettiğine dair raporlarla birleştirilebilir. Fransız muhabir Guillaume Perrier, bu silahlı gruplardaki savaşçılarla yapıldığını iddia ettiği röportajları yayınladı. 18 Eylül'den bu yana 1.000'den fazla savaşçının nakledildiğini ve ticari uçuşlarla İstanbul üzerinden Bakü'ye taşınmadan önce Kilis'te yeniden toplandığını iddia etti. Perrier, 29 Eylül'de Twitter hesabından her birine 1000 dolar tutarında bir ücret vaat edildiğini de söyledi.

Suriyeli savaşçıların varlığı, Suriye İnsan Hakları Gözlemevi tarafından 30 Eylül'de Azerbaycan'da bir Suriyeli savaşçının öldürüldüğünü belirterek doğrulandı. Ancak örgüt, Suriyelilerin toplam sayısının 320 civarında olduğunu ve büyük çatışmaların hiçbirine katılmadıklarını ekledi.

Yukarıdaki unsurlar, eğer doğruysa, Türkiye’nin dış politikasının uygulanmasında, özellikle de yakın yurt dışı söz konusu olduğunda, yeni bir paradigmanın olduğunu göstermektedir. İHA'ların kullanımı  önce Suriye ve Libya'da, şimdi de vekil güçlerin kullanımıyla Azerbaycan'da gösterildi. 

Türk Hava Kuvvetlerine ait bir Türk F-16'sı  Mart ayında Türk hava sahasından ayrılmadan bir Suriyeli L-39 ile başarılı bir şekilde angaje oldu. Bu TSK'nın yerdeki durumu izleyerek uçakları uzak mesafeden devreye sokarak olayları etkileme yeteneğini göstermiştir. Bu yetenekler, Türkiye'nin kendi çevresindeki olayları ve etki alanı içerisindeki bölgeleri, iz bırakmadan etkilemesini sağlıyor.

Son durum kuşkusuz iki ülke arasındaki uzun çatışmanın herhangi bir aşamasında olduğundan daha kötü. Türkiye’nin Azerbaycan’a verdiği açık destek, Rusya’nın sınırlı katılımı ve ABD’nin ilgisizliği ile birleştiğinde, bu durum savaşa bir son vermek yerine Azerbaycan’ı cesaretlendirecektir. Rusya’nın mevcut durumu -Beyaz Rusya’daki istikrarsız durum ve Ukrayna, Gürcistan / Abhazya ve Suriye’deki operasyonların sürekli baskısı - göz önüne alındığında, Ermenistan ve Azerbaycan’da daha fazla çatışma ve istikrarsızlık Moskova’nın çıkarına olmayacaktır. Bu nedenle Moskova'nın askeri müdahalesinin Ermenistan'daki Rus üssünün bakımının ötesinde olması muhtemel görülmemektedir. Ermenistan Cumhuriyetçi Partisi'nin 2018'de ayrılmasıyla Moskova ile Erivan arasında yaşanan gergin ilişkiler, Rusya'nın müdahil olma olasılığını daha da azaltabilir.

Sonuç olarak, Azeri kuvvetlerinin oldukça mütevazı hedeflerle yola çıktığı görülüyor. Mevcut haliyle Türk yardımı ile, bu hedeflerin iyi bir şekilde başarılması mümkündür. 

Anahtar Kelimeler: azerbaycan ve dağlık karabağ meselesi son durum, azerbaycan ve ermenistan savaşı 2020, ilham aliyev kimdir, azerbaycan ermenistan savaşı ne durumda, azerbaycan türk ihaları kullandı mı, azerbaycan türk dostluğu, azerbaycan türkiye ilişkileri, bakü erivan savaşı, azerbaycan ordusunun gücü, azerbaycan ermenistan savaşının tarihçesi, azerbaycan ne zaman bağımsız oldu, azeriler türk müdür, azeri kime denir, azerbaycan türkiye dostluğunun tarihçesi

Kaynakça

[1] https://customer.janes.com/Janes/Display/FG_3739167-JDW

[2] https://savunmasanayiguncesi.blogspot.com/2019/08/turkiyenin-insansz-hava-araclar.html