Türkiye, F-35 Muadili Bir Uçağı Kendi İmkanlarıyla Üretebilir mi?

Türkiye'nin F-35 projesinden çıkarılması ile yerli savaş uçağının önemi daha da arttı. MMU, F-35'in Yerini Tutar Mı? [1] yazımız ile bu ihtimale kapı aralamıştık. Türkiye TF-X adı da verilen Milli Muharip Uçak üretmek için çalışıyor ancak F-35 muadili bir savaş uçağı üretme hedefi Türkiye için kısa vadede imkansıza yakın olarak görünüyor. 

Kaynak: https://edam.org.tr/en/is-turkey-sleepwalking-out-of-the-alliance-an-assessment-of-the-

Üretim ve Bütçe Zorlukları 

• Pentagon'un tahminlerine göre şu ana kadar F-35 için 406 milyar dolarlık harcama yapılmış [2]. Bu rakam tek başına Türkiye'nin 20 yıllık savunma bütçesinden fazla, bizim böyle bir kaynağımız ne yazık ki yok. Bu büyüklükteki bir projeyi finanse edebilmemiz için projeyi en az 40 yıla yaymamız lazım. Ayrıca bunlara ek olarak, uçağın servis sağlayacağı 2070 yılına kadar da 700 milyar dolarlık ayrı bir bakım, yakıt, eğitim ve diğer entegre lojistik destek maliyetleri olacak.
• Bu rakam ABD'nin bile tek başına kolay kolay altından kalkabileceği bir maliyet değildir. Bu sebeple F-35 projesinin yapılması için birçok ülke ortak çalışma yaptı. Bu ülkeler arasında; ABD, İngiltere, İtalya, Hollanda, Avustralya, Kanada, Danimarka, Norveç, Türkiye ve alıcı olarak da İsrail ve Singapur bulunuyor [3]. Bu projeyi bu kadar özel yapan şey de aslında tam olarak bu katılım oldu. 20 yıldan uzun süredir, savunma sanayinde bu denli güçlü ülkelerin mühendislerinin senelerce süren çalışması ve işbirliği ortaya konunca ortaya böyle yüksek katma değeri olan bir iş çıktı.
• Tabii ki ana müşterinin ABD olmasının getirdiği birtakım avantajlar da var. Soğuk savaş döneminde Rusya oldukça geniş bir coğrafyaya hakimken, ABD görece daha dar ama daha izole bir bölgede hakimdi. ABD savaş uçakları konusunda daha başarılıyken Rusya yatırımlarını ağırlıklı olarak balistik füzelerle hava savunma sistemlerine harcamıştır. 

Tasarım Zorlukları

Bir savaş uçağının dış geometrisini tasarlamak bile oldukça zor bir iştir. Dış gövdedeki geometrinin seçiminde sıkı bir disiplinler arası çalışma gerekmesi ise bu zorluğun temel nedenidir. 

• Özellikle süpersonik rejimde uçacak olan savaş uçaklarında kanat profillerinin seçimi şok nedenli kayıpları azaltacak kadar keskin, ses altı rejimde lift sağlayacak kadar iyi tasarlanmalıdır.
• Dış gövde üzerindeki konturların dağılımı elektromanyetik sinyalleri sönümleyecek şekilde tasarlanmalıdır ki radar izi düşük kalsın. 
• Gövde malzemelerinin seçimi ve malzeme geliştirilmesi için ayrı bir AR-GE ekibi çalışmalıdır. A
• Gövde malzemesinin mukavemeti yüksek olmalıdır ki en yüksek kalkış ağırlığı artırılabilsin. 
• Radar izi elektromanyetik bir izdir, ancak uçağın aynı zamanda termal izi de önemlidir. Bu nedenle egzoz gaz çıkış sıcaklığı da az olmalıdır.

Çözüm Önerileri

F-35 muadili bir uçak üretebilmek için,

• İyi okullardan (ODTÜ, İTÜ ve Boğaziçi) mezun mühendisler için savunma sanayinde uzun vadeli kariyer şansı olduğu öğrenciler tarafından benimsenmelidir. Üniversite üçüncü sınıfta öğrencilerin aklında yurtdışında çalışmanın yollarını olmaması gereklidir.
• Bazı savunma sanayi şirketlerinde nepotizm (torpil, kayırma) ile işe giren ne kadar adam varsa tazminatını verip yollayacaksınız. Savunma sanayinde liyakati hakim kılacaksınız.
• Savunma sanayinde maaşların enflasyondan etkilenmesini önlemek için sürekli iyileştirmeler yapmak gerekli, aksi takdirde projenin son senesinde kritik konumdaki bir mühendisin yurt dışına gitmesini engelleyemezsiniz.
• Mevcut durumda savunma sanayindeki mühendis profili kalite olarak ülkenin ve hatta eşdeğer yabancı şirketlerin üzerinde olmasına rağmen, böyle bir projeyi zamanında tamamlayabilmek için yeterli değil. Savunma sanayine mühendis yetiştiren okullardaki eğitim kalitesinin artması için okullara teşvik verilmelidir.

Anahtar Kelimeler

F-35 mi daha iyi yoksa MMU mu, Türkiye F-35 projesinden neden çıkarıldı, Türkiye F-35 projesinden ne kadar para kaybetti, Türkiye neden s-400 aldı, Türkiye MMU'yu ne zaman envantere sokacak, MMU radarda görünür mü? MMU manevra kabiliyeti, MMU'nun F-35'e üstünlükleri, Türkiye F-35 alacak mı? Temel Kotil MMU içi tarih verdi mi? Savunma sanayi problemleri

Kaynakça 

[1] https://savunmasanayiguncesi.blogspot.com/2019/08/milli-muharip-ucak-mmu-yani-tf-x-f-35in.html

[2] https://www.defensenews.com/congress/2021/03/05/ripping-f-35-costs-house-armed-services-chairman-looking-to-cut-our-losses

[3] https://www.lockheedmartin.com/en-us/products/f-35/f-35-global-partnership.html